Een artikel in het Nederlands Dagblad van 4 januari 2014 stelt dat evolutie in catechisatie behandeld moet worden. Deze stelling maakt vele pennen los; een lange reeks reacties volgt. Maar wat vind ik ervan?
Evolutie is een biologische theorie, de oerknal een sterrenkundige theorie. Catechisatie is geen biologie- of sterrenkundeles. Daarom horen deze onderwerpen op zichzelf genomen niet in catechisatie behandeld te worden. Waarom leeft de behoefte om er toch iets over te zeggen? Deze theorieën zijn slechts het puntje van een ijsberg die drijft op veel fundamentelere vragen. De meest fundamentele vraag die ik erachter kan vinden is: Hoe moet een christen omgaan met algemeen erkende ideeën in onze maatschappij? Dát lijkt me wel een onderwerp voor catechisatie.
De relevante algemeen erkende idee is dat wetenschap de enige of tenminste de belangrijkste bron van afdoende verklaringen is. Ook christenen kunnen zich moeilijk aan deze idee onttrekken, en zij accepteren uit gewoonte de meeste wetenschappelijke verklaringen zolang er geen tegenspraak met het christendom in het oog springt. Maar (natuur)wetenschap kan altijd slechts een verklaring van een natuurlijk fenomeen in termen van andere natuurlijke fenomenen geven; ze overstijgt nooit deze wereld, ze verbindt nimmer een gebeurtenis aan Gods handelen. Christenen kunnen deze verklaringen nooit accepteren als volledig en moeten blijven vasthouden dat achter alle natuurlijke fenomenen Gods soevereine handelen schuilgaat – Zijn handelen, dat zich door geen enkele natuurwet laat beperken.
Aan darwinisme hangt wel de reuk van een theorie die het atheïsme ondersteunt. Maar dat ligt vooral eraan hoe ermee is omgesprongen; darwinisme werd en wordt door atheïsten in stelling gebracht om hun hypothese te steunen dat planten, dieren en mensen zonder God zouden zijn ontstaan. Van begin af was er bij christenen bereidheid met de letter van darwinisme in te stemmen, maar niet met deze atheïstische geest. Net als natuurwetenschap geen bovennatuurlijke verklaring geeft, kan zij ook niet de afwezigheid van het bovennatuurlijke bewijzen. We moeten de atheïstische geest niet als onderdeel van een wetenschappelijke theorie misverstaan.
Tot slot wil ik nog erop wijzen dat het creationisme, net als evolutie en aanverwante ideeën, een menselijk bedenksel is. Creationisme is een interpretatie van de bijbel (en sommige natuurwetenschappelijke resultaten) en moet niet verward worden met de bijbel zelf. U kunt creationisme afwijzen zonder van het christendom af te vallen. Noch creationisme noch evolutie geven mij een afdoende, volledige verklaring van Gods handelen, dat immers altijd enigzins verborgen blijft.
februari 2014, David N. Jansen